Provinciale woonscan brengt voor het eerst alle woonuitdagingen in kaart

Hoe scoren de 69 steden en gemeenten op betaalbaarheid, energie, welzijn…? 

Hoe kunnen we betaalbaar blijven wonen, onze woningmarkt aanpassen aan de demografische shift en gewapend zijn tegen de klimaatverandering? De provincie Antwerpen ontwikkelde voor elk van de 69 lokale besturen een woonscan.

Deze biedt een diepgaande analyse van het wonen en de woonomgeving in een gemeente. Met deze cijfers in handen kunnen lokale besturen gefundeerde beslissingen nemen die hun lokaal woonbeleid voor de komende legislatuur zullen bepalen.

"Wonen is meer dan vier muren en een dak. Het is essentieel voor ons welzijn, biedt veiligheid en geeft vorm aan onze straten en pleinen. Net daarom starten we vandaag de voorbereidingen voor het wonen van morgen. Met deze woonscan kunnen lokale besturen een doeltreffend woonbeleid ontwikkelen. Het biedt inzichten in complexe uitdagingen waar alle 69 gemeenten mee geconfronteerd worden in onze provincie: vergrijzing, duurzaamheid, betaalbaarheid, energie en welzijn. Wij zijn ervan overtuigd dat we deze uitdagingen samen kunnen aanpakken, zodat we zorgen voor een leefbare en duurzame toekomst voor alle inwoners van de provincie", klinkt het.

Meten is weten: enkele markante cijfers

De woonscans zoomen in per gemeente, daarnaast zien we enkele opvallende cijfers per regio in onze provincie.

Wist je dat in het arrondissement Turnhout…

• de leeftijdsgroep 65+ in 2040 zal groeien met ruim 33.500 mensen?
• Meer dan de helft van de woningen een energielabel D, E of F heeft?
• 91% van de energie die gebruikt wordt om woningen te verwarmen nog uit fossiele brandstoffen komt?
• bijna 9.000 huishoudens in of naast een overstromingsgevoelig gebied wonen?
• het gemiddeld aantal hittegolfdagen per jaar zal stijgen van 5 naar 19,5 in 2050?
• tussen 2010 en 2022 de mediaanprijs van een huis met €102.000 is gestegen?
• Ruim 10.300 mensen op de wachtlijst staan voor een sociale huurwoning?

En wist je dat in de volledige provincie Antwerpen…

• de leeftijdsgroep 65+ in 2040 zal groeien met ruim 106.000 mensen?
• 48,5% van de woningen een energielabel D, E of F heeft?
• 91% van de energie die gebruikt wordt om woningen te verwarmen nog uit fossiele brandstoffen komt?
• ongeveer 50.000 huishoudens in of naast een overstromingsgevoelig gebied wonen?
• het gemiddelde aantal hittegolfdagen per jaar zal stijgen van 5 tot 20 in 2050?
• tussen 2010 en 2022 de mediaanprijs van een huis met €125.000 is gestegen?
• 61.500 mensen op de wachtlijst staan voor een sociale huurwoning?

Algemene tendensen

Op basis van de woonscans zien we voor de volledige provincie Antwerpen ook enkele duidelijke tendensen:

1. Betaalbaarheid van wonen

De kosten voor het verwerven en huren van woningen blijven stijgen, waardoor wonen voor veel mensen steeds minder betaalbaar wordt. Tussen 2010 en 2022 steeg de mediaanprijs van een woonhuis met maar liefst 125.000 euro. Ook op de private huurmarkt zijn de prijzen aanzienlijk gestegen. Daarnaast blijft de situatie op de sociale huurmarkt zeer nijpend: er staan in onze provincie 61.427 kandidaat-huurders op de wachtlijst voor een sociale woning en de gemiddelde wachttijd bedraagt 4,5 jaar.

2. Demografische veranderingen

Het aantal inwoners in onze provincie stijgt naar verwachting tot ruim 2 miljoen in 2040. Een derde (36,8%) van de huishoudens zal dan uit één persoon bestaan, een toename van 50.000 ten opzichte van vandaag. Ook wordt verwacht dat in 2040 een kwart van de bevolking 65 jaar of ouder zal zijn. Dit vraagt om meer geschikte huisvesting voor oudere en hulpbehoevende mensen. Het huidige aanbod aan woonzorgcentra en assistentiewoningen is ontoereikend om aan deze groeiende vraag te voldoen.

3. Impact van klimaatverandering

Klimaatverandering brengt nieuwe uitdagingen met zich mee, zoals hittestress en toenemende neerslag. Vooral in overstromingsgevoelige gebieden vraagt dit om een aangepaste aanpak van de waterhuishouding. Daarnaast kan ontharden een belangrijke rol spelen. Vandaag is 42,2% van de ruimte voor huizen en tuinen verhard. Ook onze gebouwen moeten duurzamer worden gebouwd en ingericht. De helft van de woningen en appartementen in onze provincie heeft nog een EPC label D of lager. En ongeveer 91% van de energie die huishoudens gebruiken voor hun verwarming, kwam in 2021 nog uit fossiele bronnen.

Lokale besturen staan er niet alleen voor

Voor lokale besturen die aan de slag willen biedt de provincie ook tal van begeleidings- en coachingstrajecten rond woonuitdagingen, detailhandel, veerkrachtige dorpen, kerken...

Binnenkort verschijnt een eerste Wooncahier, waarin we expertise rond een bepaald woonthema bundelen. Het eerste wooncahier focust op betaalbaar wonen.

Lokale besturen die met duurzaamheid en circulariteit aan de slag willen, kunnen samenwerken met Kamp C, het provinciaal centrum duurzaam bouwen.

Voor de opmaak van warmtezoneringsplannen, is er de startanalyse Warmtezonering.